Barometer, gesigneerd Musschenbroek
Wereldwijde verzending mogelijk
- Herkomst
- Leiden
- Periode
- 1700 - 1725
- Materiaal
- Eiken belijmd met notenhout, ebbenhout, tin, glas, kwik
- Hoogte
- 112 cm
- Breedte
- 21 cm
- Literatuur
B. Bolle, Barometers in beeld, Lochem 1983, . 45, 52, 53, fig. 98.
- Musea
Vergelijkbaar gesigneerd model: collectie Rijksmuseum Boerhaave, Leiden, inv. no. V10218.
Vragen over dit object?
Kies een van de onderstaande contactmogelijkheden:
Omschrijving
Deze barometer is een van de vroegere Nederlandse modellen, vervaardigd tussen 1700 en 1725 en op de schaalplaat gesigneerd ‘Musschenbroek Fecit L’; gemaakt door Jan van Musschenbroek in Leiden. De eikenhouten achterplank is belijmd met notenhout, waarop een Torricellibuis met tinnen schaalplaat bevestigd is. Op de schaalplaat zijn twee schaalaanduidingen, voor zomer en winter met weer indicaties als ‘Groote Droogte’, ‘Mooy Weer’, ‘Harde Vorst’ en ‘Koude’. Met behulp van de verschuifbare pin kan het weertype gemakkelijk afgelezen worden. De kwikbuis is deels verborgen en alleen ter hoogte van de schaalplaat zichtbaar. De achterplank wordt bekroond met een ebbenhouten ornament met vaas en florale motieven.6 Het kwikreservoir aan de onderzijde van de plank is verborgen achter een kunstig gesneden ebbenhouten ornament met acanthusbladeren en voluten.
Een zeer vergelijkbare barometer is in de collectie van Rijksmuseum Boerhaave (inv. no. V10218), gesigneerd door Van Musschenbroek. De eerste barometers werden in de zeventiger jaren van de 17e eeuw in Engeland vervaardigd. Deze eenvoudige instrumenten, bestaande uit een plank met Torricellibuis, waren bestemd voor een wetenschappelijk publiek. In de loop van de tijd ontstond er meer belangstelling en werden de barometers steeds meer verfraaid, met een hoogtepunt in de 18e eeuw. De schaalplaten werden gegraveerd en het kwikreservoir werd verborgen en gecamoufleerd. In Nederland werden de zogenoemde bakbarometers populair, met glazen deurtje en rijk versierde omhulsel. De vroegst bekende Nederlandse barometer dateert uit 1694/1695 en is in de collectie van Museum de Lakenhal, Leiden (inv. no. 155).
Dit vroege exemplaar, te dateren tussen 1700 en 1725, is vervaardigd door Jan van Musschenbroek. De Leidse familie Van Musschenbroek waren gerenommeerde instrumentmakers, met afnemers uit binnen- en buitenland. In hun werkplaats de ‘Oostersche lamp’ maakten ze onder andere luchtpompen, microscopen en telescopen. Naast deze wetenschappelijke instrumenten is Jan van Musschenbroek ook bekend om zijn toverlantaarnen. Zijn broer Pieter van Musschenbroek, hoogleraar natuurkunde aan Universiteit Leiden, vond de Leidse Fles uit: een condensator voor elektriciteit die later door Benjamin Franklin werd gebruikt in zijn vermaarde vlieger-experiment. Een groot deel van de instrumenten van de familie Van Musschenbroek, waaronder een vergelijkbare barometer, is momenteel onderdeel van de collectie van Rijksmuseum Boerhaave, Leiden.
