Cornelis de Man, 'Interieur met elegante figuren en een verkoper van curiosia'
Wereldwijde verzending mogelijk
- Herkomst
- Cornelis de Man (Delft 1621 - 1706) Nederland, Delft
- Periode
- 1675 - 1680
- Materiaal
- Olie op doek
- Hoogte
- 94.6 cm
- Breedte
- 86.8 cm
- Literatuur
Afgebeeld in de catalogus van de 'Asia in Amsterdam' tentoonstelling in het Rijksmuseum: K. Corrigan (ed.), Asia in Amsterdam - The culture of luxury in the Golden Age, Amsterdam 2015, p.135 fig. 1.
- Provenance
Waarschijnlijk Van Cruyce, London;
Richard Chapell Whaley (?-1769), 86 St. Stephen’s Green, nu Newman House, Dublin; diens erfgenaam;
Sinds 1920 hangende in het huis van de vorige eigenaren, een privé collectie, nabij Dublin, Ierland;
Vragen over dit object?
Kies een van de onderstaande contactmogelijkheden:
Omschrijving
In dit werk beeldt de Man een welvarend middenklasse gezelschap af in een rijk interieur, dat bezocht wordt door een handelaar in curiosa en zijn assistent. De verkoper heeft een mand vol met zeldzame exotische schelpen meegebracht. De assistent sorteert de schelpen terwijl de verkoper de clientele probeert te overtuigen zijn kostbare curiosa te kopen. De jonge man achter de verkoper heeft een schelp aan zijn oor om, zoals volgends de populaire opvatting, naar de zee te luisteren.
De handelaar draagt een ‘Japonsche rok’, De japonse rok, een kamerjas geïnspireerd op de kimono, werd geïntroduceerd vanaf 1609 in de Nederlanden, als gevolg van de exclusieve handelsrelaties met Japan. In de laatste decennia van de zeventiende eeuw werd de japonse rok voornamelijk gedragen door wetenschappers, dokters, handelaren, astronomen en geografen, als gedistingeerde kleding. De japsone rok wordt gedragen op tal van zeventiende eeuwse Nederlandse portretten.
De zittende vrouw in een elegante witte satijnen jurk is waarschijnlijk de vrouw des huizes. Het lijkt erop dat ze haar keuze al gemaakt heeft: ze houdt de meest waardevolle van alle schelpen vast, de Nautilusschelp. Achter de zittende vrouw staat een jonge vrouw, met haar vinger geheven, misschien als waarschuwing.
De Man gebruikte vaak objecten met een symbolische betekenis in zijn schilderijen. Traditioneel worden schelpen geïnterpreteerd als attributen van Venus, de liefdesgodin. De geheven vinger van de meid (?) kan daarom gezien worden als een waarschuwing niet voor de schoonheid van de schelpen, en voor de liefde, te vallen. Toch zijn er verder geen motieven in het schilderij die suggereren dat het de intentie van De Man was om een moraliserende boodschap, of een kritiek op de burgerlijke genoegzaamheden, af te geven. De jonge vrouw zou ook kunnen wijzen op het feit dat er geen kaarsen aangestoken zijn in de kandelaar die aan het plafond hangt, en zo benadrukken dat De Man het daglicht wat door het grote raam links naar binnen schijnt, zorgvuldig en natuurgetrouw heeft vastgelegd. De warmte van het natuurlijke licht belicht in het bijzonder de vrouw des huizes. Cornelis de Man geeft vakkundig de verschillende materialen en texturen weer, zoals het satijn van de jurk van de vrouw en de mantel van de handelaar, het fluwelen tafelkleed, het gepolijste koper van de kandelaar, de gladde binnenkant van de schelpen en hun ruwe buitenkant.
De prominente schouw rechts in de compositie was een favoriet en terugkerend element in de werken van De Man, net als de stoel met de leeuwenkop en de dikke satijnen mantel van de handelaar. In het bijzonder keren deze motieven, in eenzelfde compositie, terug in een schilderij in Musée Dapper in Parijs. Hoewel de setting verschilt van dit schilderij, komen de handelaar en een aantal naturalia overeen. In de scène van het schilderij in Musée Dapper wordt de vrouw des huizes minder afgeleid door de exotische waar van de handelaar en kijkt ze de kijker rechtstreeks aan, alsof ze de kijker wil geruststellen dat ze niet gretig voor de praatjes van de handelaar zal vallen. De figuren in die scene zijn redelijk stijf en passief, in tegenstelling tot dit schilderij, waar De Man zich toe heeft gelegd op het weergeven van het anekdotische karakter van de scene en van de figuren ‘in actie’.
