Zick atelier, ivoren bokaal met deksel en een opengewerkte sfeer
Wereldwijde verzending mogelijk
- Herkomst
- Duitsland, Neurenberg
- Periode
- Tweede helft 17e eeuw
- Materiaal
- ivoor, ijzer
- Signatuur
- Zick atelier
- Hoogte
- 49 cm
- Literatuur
B. Gundestrup, Det kongelige danske kunstkammer 1737, Copenhagen, 1991, pp. 261-262, cat. no. 23.89.
E. v. Philippovich, Elfenbein, Munich, 1982, p. 420, fig. 370 and p. 426, fig. 378.
K. Maurice, Sovereigns as Turners, Zurich, 1985.
A. Vanautgaerden (ed.), Anatomie des Vanités, Brussel, 2008, pp. 86, 88.- Musea
Tentoongesteld: 'Anatomie des Vanités', Brussel, Musée de la Maison d'Erasme, 2008.
Vragen over dit object?
Kies een van de onderstaande contactmogelijkheden:
Omschrijving
Deze bijzonder ivoren gedraaide bokaal met een opengewerkte sfeer wordt toegeschreven aan het Zick atelier. De stam heeft de vorm van een Turkse man. Het gedraaide deksel van de beker heeft een delicate steel met een concentrische bol met gedraaide stralen die uit de cirkelvormige openingen komen, een uiterst moeilijk te realiseren vorm. Het draaien van de bokaal en het deksel vereiste niet alleen een vaste hand, maar ook een intellectuele benadering van het ontwerp van het stuk en een perfect gekalibreerde draaibank.
Een soortgelijke gedraaide beker met een steel in de vorm van een Turk, toegeschreven aan het Zick atelier, bevindt zich in de Deense Koninklijke Kunstkammer te Kopenhagen (Gundestrup, blz. 265, nr. 23/89) en twee ivoren handvaten voor gebruiksvoorwerpen, eveneens in deze kenmerkende vorm, bevinden zich in het Historisches Museum, Frankfurt am Main (Philippovich, blz. 370), beide van de hand van de familie Zick.
De familie Zick was afkomstig uit Neurenberg, waar ze gedurende de late 16e tot de 18e eeuw werkten als zeer bekwame en beroemde ivoordraaiers. Waarschijnlijk begon de dynastie met Peter Zick I (1571-1629), die bekend stond om zijn ivoren drinkgerei. De traditie werd voortgezet door zijn zoon Lorenz Zick (1594-1666) en kleinzoon Stephan Zick (1639-1715). Peter Zick was de leermeester van keizer Rudolph II in Praag en Lorenz Zick, de zoon van Peter Zick, werd in 1642 - 1644 uitgenodigd in Wenen om keizer Ferdinand II te onderrichten. Door de activiteiten van de familie werd Neurenberg, naast Regensburg en Dresden, een van de belangrijkste Duitse centra voor de vervaardiging van ivoren kunstvoorwerpen.
In de zestiende en zeventiende eeuw was het draaien van ivoor een nobele hobby, beoefend door Europese adel, prinsen en koningen. Het draaien van ivoor, met behulp van een mechanisch aangedreven draaibank, werd gezien als een gepast en deugdelijk tijdverdrijf, waarbij de beoefenaar getraind werd in precisie en concentratie, en tegelijkertijd fascinerende objecten vervaardigde. Vaak werden deze meesterstukken als (diplomatieke) gift gebruikt en vonden ze een plek in kunstkamers. Deze prachtige, virtuoze voorwerpen hadden vaak fantastische abstracte vormen en werden beschouwd als de pronkstukken van een kunstkammerverzameling. Het bezit van dergelijke stukken getuigde niet alleen van iemands rijkdom en intellect, maar ook van iemands macht, aangezien de manipulatie van natuurlijke elementen betekende dat de natuur door de mens kon worden gecategoriseerd en vormgegeven.
Ambachtslieden die gespecialiseerd waren in het draaien van hout en ivoor fungeerde als leraar voor de adel, en verbleven vaak op het hof. Het draaien gebeurde op mechanische wijze met een draaibank: een stuk ivoor werd vastgezet in de draaibank, die het object in twee of drie richtingen tegelijkertijd kon laten bewegen. De maker nam een scherpe pen of voorwerp, en hield deze tegen het draaiende ivoor. Door de verschillende bewegingen en richtingen van het mechaniek kon de maker het object vormen zoals gewenst. Daarbij was het vakmanschap van de maker, en met name zijn of haar geometrische en ruimtelijke inzicht, vaste hand en precies, bepalend voor de complexiteit en verfijning van het eindproduct. Het mechaniek van de draaibank, wat naar voorkeur aangepast worden, maakt deze uitzonderlijke gedraaide voorwerpen de eerste voorbeelden van ‘machine-generated art’.