Duitse steengoed Baardmankruik, gedateerd 1601

Gezien de drinkgewoonten rond 1600 is het zeer waarschijnlijk dat er uit deze kruik alcoholische drank werd geschonken zoals bier of wijn. Het grote formaat van de baardmankruik, gebruikelijk sinds het einde van de zestiende eeuw, geeft aan dat het als een voorraadkruik diende en gebruikt werd om drank in kleinere drinkbekers te gieten. Ze komen regelmatig voor op schilderijen van Nederlandse oude meesters uit de zeventiende eeuw. De baardmankruik staat meestal op de grond of op een tafel, binnen het bereik van de drinker die zichzelf uit de kruik bediend. Men bestelde wijn of bier per kan of kruik, de kruiken dienden als persoonlijke voorraad tussen vat en glas. Kleinere kruiken uit de eerste helft van de zestiende eeuw met een wijde hals, voorlopers van deze grotere kruiken, werden wel gebruikt om direct uit te drinken.  

Baardmankruiken werden gemaakt in Duitsland tussen 1500 en 1770, oorspronkelijk geproduceerd in Keulen, maar kort daarna op meer plaatsen in het Rijnland, met name Keulen, Frechen, Langerwehe, Raeren en Westerwald. Deze gebieden hadden de perfecte natuurlijke hulpbronnen die nodig zijn voor de ontwikkeling van de aardewerkindustrie, zoals fijne, schone kleiafzettingen voor steengoed, dichte bossen voor de ovens, en een overvloed aan zout om het zoutglazuur te kunnen creëren. De kleuren van deze fraaie baardmankruik zijn een direct resultaat van de gebruikte klei en het bakproces. De grijs gekleurde basisklei bestaat uit de zuivere, fijnkorrelige en silicaatrijke kleien die aanwezig zijn in de bedden langs de Rijn. Deze klei was optimaal voor steengoed aardewerk: bij het bakken op extreem hoge temperaturen, rond de 1300 graden Celsius, vervormde of smolt de klei niet maar ‘sinterde’ (smelten tot op zekere hoogte zodat kleideeltjes zich verenigen) zodat een hard, waterdicht steengoed ontstaat. De aanwezigheid van 2% ijzerzouten in de klei creëerde het kenmerkende gespikkelde effect. De warme bruine kleur is het resultaat van metaaloxiden in de engobe. De pottenbakkers doopten de ongebakken pot in een engobe of schonken de engobe eroverheen om de kleur van het baksel te verfraaien. Het transparante zoutglazuur werd eenvoudig en efficiënt verkregen door vochtig zeezout aan de oven toe te voegen wanneer de oventemperatuur op zijn hoogst was. Het chloor in het zout verdampte in de hitte en het natrium reageerde chemisch met het silica in de klei, waardoor een gelijkmatige glanzende transparante glazuurlaag ontstond met een sinaasappelschiltextuur. Aangezien steengoed op zichzelf al waterdicht is, was het glazuren een puur esthetische keuze. Het was ook tijdens dit zoutglazuurproces dat de helderblauwe spetters, van kobalt of saffer, op de reliëf decoraties werden toegevoegd. De reliëfversieringen zijn gemaakt met behulp van een mal. De negatieve keramische mallen werden gevuld met een dun laagje fijne klei. De kleiplakversieringen werden met behulp van kleipasta aan de hals of buik van de kan bevestigd, waarna het de oven in ging. Tegen het einde van de 15e eeuw maakte het gebruik van mallen het mogelijk dat verschillende pottenbakkersateliers in steden in het Rijngebied vrij gedetailleerde en uitgewerkte decoraties op een gestandaardiseerde manier konden vervaardigen op producten die in grote werkplaatsen in massa werden geproduceerd. De decoratiemotieven op het aardewerk laten zien dat de makers van de mallen op de hoogte moeten zijn geweest van de hedendaagse prentkunst met decoratieve voorbeelden die vaak de originele modellen waren voor de reliëfdecoraties.    

Hoewel veel van deze kruiken in massa werden geproduceerd, is het een zeldzaamheid om er vandaag de dag een in zo'n goed bewaard gebleven en niet-gerestaureerde staat aan te treffen.