Ivoren reliëf met de Annunciatie, toegeschreven aan Francis van Bossuit

Meer informatie aanvragen
Prijs op aanvraag

Wereldwijde verzending mogelijk

Herkomst
Italië
Periode
Voor 1680
Materiaal
ivoor
Signatuur
Francis van Bossuit (Brussel 1635 - 1692 Amsterdam)
Hoogte
21 cm
Breedte
12 cm
Diepte
2 cm
Literatuur

Chr. Theuerkauff, 'Zu Francis van Bossuit (1635-1692), beeldsnyder in yvoor', Wallraf-Richartz-Jahrbuch 37, 1975, p. 119-182
F. Scholten, 'Een ijvore Mars van Francis, de beeldsnijder Van Bossuit en de familie De la Court', Bulletin van het Rijksmuseum 47, 1999, p. 26-43.

Vragen over dit object?

Kies een van de onderstaande contactmogelijkheden:

Omschrijving

Dit ivoren reliëf van de Annunciatie is een typisch voorbeeld van het fraaie werk van de beeldsnijder Francis van Bossuit. Uit een ca. 2 cm dikke plak ivoor is een mooie voorstelling in hoogreliëf gesneden. Door te spelen met de doorschijnendheid van het materiaal creëerde de meester extra diepte in de plaquette. Zowel de duif die de Heilig Geest verbeeldt en de stralen die de engel omgeven en die de beschouwer het idee geven dat deze uit de hemel is neergedaald, zijn door hun reliëf en doorschijnendheid extra benadrukt. De Annunciatie is een Bijbelse voorstelling uit Lucas 1:26-38 waarin aan Maria wordt verteld door de engel Gabriël dat zij zwanger zal worden, een zoon zal krijgen en deze Jezus moet noemen. In het reliëf van Van Bossuit is de verbazing en verassing van het gezicht van Maria af te lezen. De jonge engel met de palmtak brengt de blijde boodschap van God al wijzend nar de hemel. De wisseling van textuur die Van Bossuit in het ivoor aanbrengt, het verschil tussen de jurk van gladde stof en het zware, dikke gordijn of de veren van de vleugel van de engel Gabriël zijn treffend gesneden door de beeldhouwer. Van Bossuit was in zijn tijd al beroemd om zijn stofuitdrukking in ivoor.

Francis van Bossuit werd geboren in of in de buurt van Brussel in 1635 en heeft daar waarschijnlijk al zijn eerste lessen in de snijkunst van het ivoor gekregen. Al snel vertrok hij, nog voor hij zijn meesterschap verkreeg, naar Antwerpen.  De levensbeschrijving die in 1727 verscheen van zijn leven noemt daarna zijn periode in Italië, waar hij zijn jeugd en beste tijd van zijn leven doorbracht. Waarschijnlijk was hij circa 20 toen hij hier aankwam. Hij werd lid van de Bentveughels, de Nederlandse kunstenaarskring in Rome en kreeg er de bijnaam Waarnemer, waarschijnlijk omdat hij zijn blik zo goed in snijden om kon zetten. Van Francis van Bossuit werd gezegd dat hij zijn ivoren met zo een speels gemak sneed alsof ze van was waren gemaakt. Deze loftuiting bevat een omkering aangezien ivoorsnijders gewoon waren hun werk in was te preparen en zo een voorbeeld te creëren voor het daadwerkelijk te snijden beeldwerk. Hoewel de Vita geen jaartal vermelden wordt gedacht dat Van Bossuit omstreeks 1680 terugkwam uit Italië en zich vestigde in Amsterdam. De diverse werken die nog tot in de negentiende eeuw in verzamelingen in Nederland regelmatig opdoken, moeten ook duiden op een periode van werkzaamheid in deze stad. In 1692 komt Van Bossuit te overlijden. 

Deze Annunciatie is zoals vrijwel al het werk van Francis van Bossuit niet gesigneerd. Toch hoeft er geen twijfel te bestaan over het auteurschap van Van Bossuit. In 1727 publiceerde Mattijs Pool het Beeldsnijders Kunst Kabinet - een werk waarin een groot deel van het oeuvre van Van Bossuit in gravures is opgenomen, evenals in de eerder genoemde Vita. De gravures zijn steeds vergelijkbaar met zijn bekende werken. Hoewel de annunciatie niet is gepubliceerd in Mattijs Pool's Beeldsnijders Kunst Kabinet, kan op grond van deze publicatie worden geconcludeerd dat de annunciatie door Van Bossuit is gesneden. Vergelijking met de in Theurkauff gepubliceerde plaquettes die aan Van Bossuit worden toegeschreven, leert dat ook de annunciatie van de hand van Van Bossuit moet zijn. Het karakteristieke kapsel van Maria lijkt op dat van verschillende andere vrouwen zoals Venus of Rebecca in andere plaquettes van Van Bossuit. Vergelijking met de door Van Bossuit in laagreliëf gesneden plaquette met de voorstelling van Venus en Adonis die zich in het Rijksmuseum (inv. no. BK-NM-2931) bevindt, leert dat de gedrapeerde gewaden van Maria in dezelfde plooien vallen als de bedekking die Venus draagt. Een ander opmerkelijk detail zijn de lange vingers die in meer werken van Van Bossuit voorkomen.  Twee ivoren in het Museo Civico d'Arte Antica in Bologna worden door Frits Scholten op overtuigende wijze op stilistische gronden aan Van Bossuit toegeschreven in het Bulletin van het Rijksmuseum in 1999. Ook in de prenten van Mattijs Pool komen deze ivoren niet voor, en Scholten kon ze toevoegen aan een groep van zeven vroege werken die zijn gepubliceerd als vroege werken van Theurkauff, mogelijk gemaakt in Rome. Deze twee werken in Bologna worden expliciet genoemd omdat ze vergelijkbaar zijn in formaat en omdat een van hen een vergelijkbaar gordijn in de rechterbovenhoek heeft. Het werk van Mattijs Pool werd in 1727 uitgegeven en Pool was niet zelf de tekenaar van alle afbeeldingen. Hij vervaardigde de prenten naar werk van zijn schoonvader Barent Graat die in 1709 was overleden. Graat maakte tekeningen naar het werk van Van Bossuit. Hoewel Graat en Van Bossuit elkaar waarschijnlijk nooit hebben gekend, heeft de schilder veel werken van Van Bossuit kunnen traceren in de kunstkabinetten van Amsterdam en er tekeningen naar gemaakt.  Omdat de Annunciatie in dit werk niet voorkomt en omdat er veel opvallende overeenkomsten zijn met de eerder genoemde werken in Bologna, wordt deze plaquette vóór 1680 in Italië toegeschreven aan Francis van Bossuit.

Cites no: 22NL307691/20

Legal


Site by Artimin