Haardpop

Meer informatie aanvragen
Prijs op aanvraag

Wereldwijde verzending mogelijk

Herkomst
Nederland
Periode
Tweede kwart 17e eeuw
Materiaal
Gepolychromeerd eikenhout
Hoogte
83.5 cm
Breedte
55 cm
Literatuur

J. Baptist Bedaux & R. Ekkart (ed.), Kinderen op hun mooist - Het kinderportret in de Nederlanden 1500-1700, Haarlem 2000, pp. 227 - 229, 299, cat. no. 60.
A. Houbraken, De groote schouburgh der Nederlantsche konstschilders en schilderessen (...) deel II, Den Haag 1753. p. 220, 221.
P. Huys Janssen & S. ten Brink, Schijn bedriegt - Trompe-l’oeil en de kunst van illusie, ‘s Hertogenbosch 2013, p. 27, 29, cat. no. 8.

Musea

Zie een vergelijkbare haardpop in de The National Trust Collection, inv. no. 1171015.2, Chirk Castle, Wrexham.

Vragen over dit object?

Kies een van de onderstaande contactmogelijkheden:

Omschrijving

Deze 17e-eeuwse haardpop van een jongen met blauwe ogen en kort blond haar is gekleed in een donkere jurk met een strak lijfje en uitlopende rok. De brokaten mouwen zijn rijk versierd met florale motieven, hij draagt een uitstaande kanten kraag en een batisten schort. De mouwen en het schort van de jongen zijn afgezet met verfijnd kant. Onder de jurk zijn rode kousen en gestrikte schoenen zichtbaar. Het trompe-l’oeil effect wordt vergroot door de tegels waarop de jongen staat.

Haardpoppen zijn levensgrote 2 dimensionale houten figuren die beschilderd zijn als personen. De oorsprong van haardpoppen ligt waarschijnlijk in de Nederlanden in het begin van de 17e eeuw, en is verwant aan de trompe l’oeil, waarbij levensechte scènes werden geschilderd. Ze worden haardpoppen genoemd omdat ze in de zomer voor de lege haard werden geplaatst, maar zullen ook op andere hoeken in het huis een plek gevonden hebben. Deze bijzondere vorm van huisdecoratie werd al snel populair en haardpoppen werden tot in de 19e eeuw vervaardigd. Sommigen suggeren dat ze als gezelschap gedient hebben, of als grap: zo beschrijft Arnold Houbraken in 1753 dat een haardpop werd aangezien voor dienstmeid, tot hilariteit van de gasten: ‘Ja men verhaald dat zoodanig een beeld om de klucht van zeker Heer, wanneer hy gasten onthaald had, geplaatst zynde aan de deur of den uitgang van de kamer, sommige der zelven die het voor de huismeit aanzagen, voor die gerieflykheid haar met een drinkpenning beschenken wilden, dog hun hand daar tegens aanstieten, en zig bedrogen, en dit dus stof tot lachen gegeven heeft.’  

De Dordtse kunstschilder Cornelis Bisschop (1630 - 1674) wordt door Arnould Houbraken aangeduid als de eerste die zulke haardpoppen maakte: ‘Hy is wel de eerste, zoo niet de beste, geweest, welke allerhande soort van Beelden, op hout geschildert met levende koleuren, en uitgehakt, dienende om ergens in een hoek, of poortaal te plaatsen, wel het natuurlykst gemaakt, en 't geestigst verzonnen heeft.’ Toch zijn er geen voorbeelden van dergelijke haardpoppen met de signatuur van Bisschop. Een haardpop van een kind in een kinderstoel die tot voor kort aan hem werd toegeschreven wordt door Baptist Bedaux & Ekkart in ‘Kinderen op hun mooist’ toegeschreven aan de Haarlemse portrettist Johannes Verspronck (1603 - 1662). De haardpoppen worden in het Engels ‘dummy board’ genoemd en waren ook in Engeland erg populair. Een aantal Nederlandse haardpoppen zijn momenteel in Engelse collecties, zie een vergelijkbaar meisje met een mand met appels in de National Trust Collection, inv. no. 1171015.2, in Chirk Castle, Wrexham.  

De jongen heeft een kolfstok en kolfbal vast. Het kolfspel, wat vanaf de late middeleeuwen gespeeld werd, werd beoefend door zowel kinderen als volwassenen. Door een ronde bal voort te slaan werd in zo min mogelijk slagen een vastgesteld baan afgelegd. Er werden hiervoor speciale kolfbanen aangelegd. De kolfstokken werden aan de onderkant verzwaard met een loden slof, ook deze jongen heeft een verzwaarde kolfstok vast. Elke speler had zijn eigen kolfstok, te herkennen aan de gekleurde linten en eventuele merken op de stok. Voornamelijk jongens werden afgebeeld met een kolfbal en stok. Het kolven legde de basis voor het latere golven.  

Legal


Site by Artimin