Werfmodel van een gaffelkanonneerboot
Wereldwijde verzending mogelijk
- Herkomst
- Rotterdam
- Periode
- C. 1830
- Materiaal
- Hout, messing , brons, lood, mica, touw, textiel
- Hoogte
- 76.5 cm
- Breedte
- 19 cm
- Diepte
- 67.5 cm
- Literatuur
R.F. Cairo, ‘Notes on Dutch Gaff Gunboats: A Provisional Report’, Nautical Research Journal 16 (1968), no. 1, pp. 3-16.
A.J. Hoving, ‘Van Speyk’s Gaff Gunboat No 2’, Model Shipwright 81 (1992), pp. 56-59.
A.J. Hoving, Message in a Model: Stories from the Navy Model Room of the Rijksmuseum, Florence 2013, pp. 182-184.- Musea
Zie de collectie van de Marine Modellenkamer, Rijkmuseum Amsterdam voor vergelijkbare modellen: inv. no. NG-MC-672, NG-MC-673, NG-MC-1025, NG-MC-1088.
Vragen over dit object?
Kies een van de onderstaande contactmogelijkheden:
Omschrijving
Dit zeer fraaie en goed geconserveerde volmodel (schaal 1:30) van een gaffelkanonneerboot is gebouwd rond 1830. Het is een werfmodel en werd gebouwd op een van de Rijksmarinewerven, waarschijnlijk de werf van Rotterdam. Een werfmodel is een exact schaalmodel op basis van de bouwtekeningen, dat gemaakt werd voor dat de bouw van het schip begon. Het model past in de traditie van de kanonneerboten rond 1830, in gebruik bij de Nederlandse marine voor de bewaking van rivieren en kustmondingen. Deze, vrij kleine, stabiele oorlogsschepen waren zo’n 15 meter lang, 7 meter breed en 80 ton zwaar en werden met verschillende vuurwapens bewapend. Het ontwerp was afgeleid van de schepen die door de Frans-Bataafse marine werden ingezet aan het eind van de 18e eeuw. De gaffelkanonneerboot was het grootste model kanonneerboot van de Nederlandse Marine en speelde in de Belgische opstand van 1830 een belangrijke rol in onder andere de blokkade van Antwerpen. De bekendste kanonneerboot is ongetwijfeld kanonneerboot no.2, die door commandant Jan van Speyk werd opgeblazen om uit handen te blijven van de de Antwerpse opstandelingen, onder de vermeende en zeer dramatische uitroep ‘...dan liever de lucht in!’.
Het model heeft een ronde boeg en achterschip en is getuigd met een eenmast gaffeltuig met zeilen die voluit hangen, de mast met steng, breefok en topzeil, stagfok en kluiver, grootzeil aan gaffel en giek, gaffel topzeil en een driekleur vlag. Het model heeft een vlakke zeeg en zwaarden. Het model heeft twee caronnades in de boeg achter en schanspalen langs de gehele verschansing. Met deze palen kon een hoog schanskleed opgezet worden, waarachter de bemanning zich kon verschuilen tijdens gevecht. De schanskleden aan de zijden zijn enigszins gehavend, wat bevestigd dat deze waarschijnlijk origineel zijn. Op een draaislede in de boeg staat een kanon, en verder zijn er onder andere een kaapstander, een schoorsteen voor de kombuis, luiken, een roef, een kompashuis, laadgerei voor het geschut, roeiriemen en twee ankers te zien.
Er zijn meerdere werfmodellen van de gaffelkanonneerboot rond 1830 bekend. Deze modellen tonen het ontwerpproces en variaties op het schip. Een deel van deze modellen is nog bij een in de collectie van de Marine Modellenkamer van het Rijksmuseum (zie inv. no. NG-MC-672, NG-MC-673, NG-MC-1025, NG-MC-1088), naar alle waarschijnlijkheid heeft dit werfmodel onderdeel uitgemaakt van dit ensemble. Het ongetuigde model NG-MC-1025 komt qua bouw het meest overeen met het betreffende werfmodel.
Met hartelijke dank aan Jeroen te Bruggen, conservator Maritieme Collecties Rijksmuseum.
Lengte van kluiverboom t/m roer: 67.5 cm.
Hoogte, inclusief steunen: 81 cm.
Hoogte, exclusief steunen: 76.5 cm.
Breedste deel dek: 19 cm.
